پرهیز از انجام معاملات با دستنوشته یا قولنامه عادی
اسناد و دستنوشتههای عادی قابل انکار و تردید هستند؛ لذا برای انجام معاملات و تنظیم سند، در مرحله اثبات اصالت، بسیارخطاپذیرند. با توجه به اینکه موارد بسیاری از اینگونه نوشتهها جعل میشود، اثبات اصالت نوشته عادی از سوی کارشناسان بسیار مشکل است. افراد باید از دستنوشته اجتناب کنند و جایی که دسترسی به دفاتر اسناد رسمی نیست، در تنظیم سند عادی، حتما 2 نفر شاهد بگیرند.
اثبات نشدن اصالت سند عادی در حکم جعل است
وقتی دستنوشته یا سند عادی به دادگاه ارائه میشود، دادگاه آن را به کارشناس ارجاع میدهد تا اصالت آن بررسی شود. اگر اصالت دستنوشته احراز نشود، سند جعلی محسوب میشود و در صورت شکایت فرد ذینفع، پرونده جزایی دیگری با عنوان «جعل» و «استفاده از سند مجعول» قابل طرح خواهد بود که مجازات هر یک از آنها حداقل 6 ماه حبس است. با این ملاحظات، نه تنها حقوق مالی موجود به واسطه دستنوشته تامین نمیشود، بلکه جنبه کیفری دیگری نیز متوجه فرد ارائهکننده خواهد شد. تنظیم رسمی سند میتواند از این مشکلات جلوگیری کند. یکی از موارد شایع، بذل و بخشش مهریه با دستنوشته عادی بین زن و شوهر است که معمولا نتایج فوق را درپی دارد.
معامله صوری به قصد فرار از دِین، جرم است
گاهی افراد برای اینکه بدهی مالی خود را نپردازند، اموال را به نام فرد دیگری انتقال میدهند. این معامله از نظر قانون «صوری» تلقی میشود. با توجه به اینکه در بسیاری از موارد، اموال به نام اعضای درجه یک خانواده انتقال مییابد یا تاریخ معامله نزدیک به زمان وقوع دعوا در دادگاه و مقدم بر نقطه نزاع است یا مبلغ معامله مبادله نمیشود، دادگاه آن معامله را باطل میکند و در صورت شکایت ذینفع، فرد به دلیل فرار از پرداخت دِین، به 4 ماه تا 2 سال حبس محکوم میشود.
اموال مستثنی از دین
بعضی از اموال محکومان مالی در هنگام اجرای حکم، از شمول توقیف برای پرداخت بدهی مالی مستثنی میشود، از جمله:
- مسکن مورد نیاز بدهکار و افراد تحت تکفل وی، با رعایت شئون عرفی و به شرط سکونت در آن
- وسیله نقلیه شخصی مورد نیاز، متناسب با شأن بدهکار
- اثاثیه مورد نیاز زندگی برای رفع حوایج ضروری بدهکار و خانواده و افراد تحت تکفل وی
- وسایل و ابزار کار، از جمله برای کسبه و تجار، سرمایه و محل کسب و برای کشاورزان ادوات زراعی.
صیغه محرمیت در دوران نامزدی
بسیاری از خانوادهها بدون اطلاع از آثار حقوقی محرمیت که در قانون، همان «نکاح موقت» خوانده میشود، به اجرای صیغه محرمیت در دوران نامزدی اقدام میکنند که آنها را ناخواسته با مشکلاتی روبهرو میکند. برای نکاح موقت، مبلغ ناچیزی مهریه تعیین میشود و با پایان یافتن دوره محرمیت، طرفین اقدام به نکاح دائم کنند. مشکل آنجا آغاز میشود که مرد به دلایلی، با جاری شدن نکاح دائم مخالفت میکند. با این امتناع، خانواده دختر متضرر میشود و با دریافت مهریهای ناچیز، دختر به خانه پدر برمیگردد. چه بسا در طول مدت نکاح موقت، زوجیت نیز واقع میشود.
وعده قبل از عقد نکاح، تعهد ایجاد نمیکند
در خواستگاری، توافق پسر و دختر یا خانوادههای دو طرف درباره نکاح یا ازدواج آتی، ایجاد تعهد و حتی مشروعیت رابطه زناشویی نمیکند. طبق قانون مدنی، وعده ازدواج، ایجاد علقه زوجیت نمیکند، اگرچه تمامی یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر شده است، پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد، در زمان خواستگاری و مادام که عقد نکاح جاری نشده است، میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمیتواند به هیچ وجه، او را مجبور به ازدواج کرده یا به دلیل صرف امتناع از وصلت، مطالبه خسارتی کند و تا زمانی که عقد ازدواج منعقد نشده است، نمیتوان دو طرف را به زندگی زناشویی ملزم دانست و وعدههایی که عرفا بین خانوادهها تبادل میشود، ارزش حقوقی یا سند رسمی را ندارد.
افزایش مهریه بعد از وقوع عقد
افزایش ثانوی مهریه مورد استناد نیست؛ یعنی بعد از وقوع عقد و ثبت مهریه، طرفین تصمیم به افزایش مهریه میگیرند و حتی اقرارنامهای تنظیم و توضیحاتی اضافه میشود. این شرایط جدید را نمیتوان مهریه اصلی تلقی کرد. در واقع، افزایش بعدی یک تعهد است که عنوان و امتیازات مهریه را ندارد.
دانستنیهای مهریه
مهریه بالای 110 سکه با معرفی و توقیف اموال، نظیر ملک، دارایی، حساب بانکی و حقوق دریافتی ماهانه، قابل وصول است. همچنین مهریه پس از فوت زن، از سوی ورثه و پس از فوت شوهر، از سوی زن از اموال باقیمانده شوهر قابل وصول است. به یاد داشته باشیم که بذل و بخشش مهریه با دستنوشته عادی به راحتی قابل اثبات نیست. این کار باید در دفاتر اسناد رسمی انجام شود.
میزان مهریه همان اظهار اولیه در حین عقد رسمی نکاح است
گاهی خانوادهها به جاری شدن صیغه نکاح نزد فرد معین و مشهوری اصرار دارند و در همان صیغه که با حضور شاهد و رعایت همه جوانب شرع و قانون صورت گرفته است، مهریه محدودی اعلام میشود. سپس خانوادهها برای ثبت در دفترخانه، میزان مهریه را افزایش میدهند. این کار از نظر قانون مورد قبول نیست. مهریه اصلی همان است که هنگام جاری شدن صیغه نکاح اعلام میشود، اما خانوادهها هنگام مراجعه به محضر، گاهی مهریهای مغایر با آنچه شفاهی توافق کردهاند، درج میکنند. این اظهار در محضر، مستند خواهد بود و دادگاه به توافق قبلی که رسمی نبوده است، توجه ندارد.
ضرورت استعلام وضعیت ثبتی ملک قبل از انجام معامله
افراد زمانی که میخواهند ملک یا زمینی را معامله کنند، باید در مورد ملک و مستغلات از اداره ثبت اسناد استعلام کنند و پس از آن، به امضای قولنامه و تبادل وجه بپردازند. در موارد بسیاری، اتفاق میافتد که ملک به علل قانونی در توقیف یا رهن بوده و گاهی نیز فرد فروشنده اجازه معامله نداشته است. لذا استعلام و تخصیص کد رهگیری مانع مراجعات قضایی خواهد شد .